* Hikayeci (Nakilci) Tarih : Olaylar hikayeler şeklinde, mübalağalı biçimde ele alınır. Sebep sonuç ilişkisi yoktur.
* Öğretici Tarih (Pragmatik) : Olaylardan ders çıkarmak suretiyle, toplumun ahlak ve karakterini geliştirmeyi amaçlar. Kahramanlar ön plana çıkartılır.
* Sosyal Tarih : Olayların hissi yönlerini dikkate almadan açıklayan tarih anlayışıdır.
* Neden–Nasılcı (Bilimsel) Tarih : Olaylar, sebep – sonuç ilişkisi içinde, neden ve nasıl sorularına cevap aranarak incelenir.
* Kronik Tarih : Her yılın olayları arasında herhangi bir bağlantı gözetilmeden arka arkaya sıralanır.
* Not: Tarih yazıcılığı Hitit Krallarının tutturduğu yıllıklarla (anal) başlar.
TARİH ÇEŞİTLERİ
ü Zamana Göre : İlkçağ uygarlıkları, ortaçağda Avrupa ...
ü Mekana Göre : Orta Asya Türk Tarihi, Türkiye Tarihi...
ü Konuya Göre : Siyasi Tarih, Kültür Tarihi, Sanat Tarihi, Spor Tarihi...
TAKVİM
ü Güneş yılı esaslı : 365 gün 6 saattir. Mısırlılar bulmuştur.
ü Ay yılı esaslı : 354 gündür. Sümerler bulmuştur.
TÜRKLERİN TARİH BOYUNCA KULLANDIĞI TAKVİMLER
ü 12 Hayvanlı Takvim : Güneş yılı esaslıdır. Her yıla bir hayvan ismi verilir. 12 aydan oluşur. Hunlar, Göktürkler, Uygurlar, Kırgızlar, Moğollar vs. tarafından kullanılmıştır. Başlangıcı yoktur.
ü Hicri Takvim : Ay yılı esaslıdır. İlk kez Hz. Ömer zamanında kullanılmaya başlanmıştır. Hicret başlangıçlıdır.
ü Celali Takvim : Büyük Selçuklu Devleti’nde Melikşah zamanında ayrıca Harzemşahlar ve Babürler tarafından da kullanılmıştır. Güneş yılı esaslıdır. İran kökenlidir. (1079)
ü Rumi (Mali) Takvim : Güneş yılı esaslı bir takvimdir. Osmanlılarda IV. Mehmet zamanında kullanılmaya başlanmıştır. Sadece ekonomik alanda kullanılmıştır. Tanzimatla beraber resmileşerek yaygınlaşmıştır. Hicret başlangıçlıdır.
ü Miladi Takvim : 1 Ocak 1926’dan itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Mısırlılar bulmuş, Yunan ve Romalılar geliştirmiştir. Hz. İsa’nın doğumu (Milat – 0) başlangıç kabul edilmiştir.
TARİHİN ÇAĞLARA AYRILMASI
ü Tarih Öncesi (Prehistorik) Devirler
¨ Taş Devri :
§ Kabataş : Araç – gereç yapımı yoktur. İnsanlar toplayıcılıkla geçinmektedirler. En ilkel ve en uzun dönemdir.
§ Yontmataş: Araç – gereç yapımı başlamıştır. Toplayıcılık yanında avcılık başlamış, mağaralara çekilmişler. Resim ve kabartma eserlere (güzel sanatların ilk örnekleri) rastlanmıştır. Ateş, devrin sonlarına doğru bulunmuştur.
§ Cilalıtaş : Topraktan araç – gereç yapımı başlamış, seramik sanatının temeli atılmıştır. Üreticilikle birlikte yerleşik hayat başlamıştır. Hayvanlar evcilleştirilmiş, Dolmen ve Menhirler yapılmıştır.
Not : Cilalıtaş ile bakır devri arasındaki geçiş dönemine “Kalkololitik devir” denilir.
¨ Maden Devri :
§ Bakır Devri
§ Tunç Devri : İlk site devletleri, ardından büyük devletler kuruldu.
§ Demir Devri : devrin sonunda ateş bulundu.
Not-1: Tarih öncesi dönemlerin devirlere ayrılmasında, kullanılan araç-gereçlere dikkat edilir.
Not-2: Tarih öncesi dönemlere karanlık devirler de denir.
Not-3: Bütün devirler bütün toplumlarda aynı anda yaşanmamıştır.
Not-4: Her toplum bütün devirleri sırasıyla yaşamamıştır.
Not-5: Devlet düşüncesinin ortaya çıkması Tunç devrindedir.
Not-6: İnsanların ihtiyaçları icatları ortaya çıkarmıştır.
Programcı Notu : Tarih öncesi dönemlere karanlık devirler denilmesi, tarih devirlerinin (hepsinin olmasa bile) sırayla yaşandığı iddiası, Devlet düşüncesinin ortaya çıkması ifadesi ve insanların ihtiyaçları icatları ortaya çıkarmıştır ifadesi resmi tarihe aittir. Bu görüşleri kabul etmeyen kaynaklar mevcuttur, program içinde yeri geldikçe bu kaynaklardaki bilgiler aktarılacaktır.
¨ Tarihi Çağlar : Tarihi çağlara ayırmanın bilimsel bir yönü yoktur, öğrenmeyi ve araştırmayı kolaylaştırmak içindir. Önemli toplumsal ve ekonomik olaylar çağ başlangıcı kabul edilmiştir.
§ İlkçağ : (Yazının bulunması M.Ö. 3000 – Kavimler Göçü 375)
§ Ortaçağ : (Kavimler Göçü 375 – İstanbul’un Fethi 1453)
§ Yeniçağ : (İstanbul’un Fethi 1453 – Fransız İhtilali 1789)
§ Yakınçağ : (Fransız İhtilali 1789 - )
Cuma Ekim 30, 2009 1:58 pm
